Việt 247

(Quốc tế) - Giữa tuần này, từ 9 đến 10-7, Ngoại trưởng và Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ có mặt ở Trung Quốc trong khuôn khổ Đối thoại song phương thường niên về kinh tế và chiến lược lần thứ sáu (S&ED-6). Cuộc đối thoại lần này được tổ chức trong bối cảnh quan hệ giữa hai trước đang căng thẳng, đặc biệt với các cáo buộc gián điệp mạng và các tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông. Dươ

Bất đồng truyền thống

Các đối thoại diễn ra tại Bắc Kinh tập trung vào “các thách thức và cơ hội cho hai nước trong các vấn đề mang tính song phương, khu vực và thế giới”, như thông cáo của người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki, đã chỉ rõ. Hai lãnh đạo Hoa Kỳ làm việc với các đồng nhiệm Trung Quốc, Ủy viên Quốc vụ phụ trách ngoại giao Dương Khiết Trì (Yang Jiechi) và Phó Thủ tướng Uông Dương (Wang Yang).

Hội nghị S&ED-6 lần này có nêu vấn đề Trung Quốc hạ đặt các giàn khoan dầu trong vùng tranh chấp ở ngoài khơi Việt Nam

S&ED-6 diễn ra trên nền những chủ đề bất đồng truyền thống, như sở hữu trí tuệ, hay việc đồng nhân dân tệ của Trung Quốc bị Hoa Kỳ cho rằng được định giá quá thấp. Giữa hai nước còn có nhiều mâu thuẫn khác liên quan đến nạn gián điệp tin học.

Hồi tháng 5-2014, tư pháp Mỹ vừa truy tố năm quân nhân Trung Quốc vì tội “gián điệp kinh tế và tin tặc”. Bắc Kinh đã triệu đại sứ Mỹ để phản đối và cáo buộc Washington “đạo đức giả”, sau khi cựu nhân viên tư vấn của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ NSA, Edward Snowden, tiết lộ các hoạt động gián điệp quy mô lớn của Hoa Kỳ. Bắc Kinh cũng đã hủy bỏ cuộc họp của một nhóm làm việc về an ninh mạng với Mỹ, được thiết lập cách nay một năm. Về nguyên tắc, nhóm làm việc này có kế hoạch tham gia vào cuộc Đối thoại này.

Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, các giới chức cao cấp hai bên đã trao đổi quan điểm về một loạt vấn đề có tầm quan trọng về chiến lược, liên quan đến an ninh. Những tháng gần đây, Trung Quốc có nhiều động thái đơn phương tại các khu vực tranh chấp trên biển với các nước láng giềng Nhật Bản, Việt Nam và Philippines, bất chấp Hoa Kỳ thường xuyên kêu gọi Bắc Kinh hãy tôn trọng các chuẩn mực quốc tế. Một số chuyên gia nghiên cứu mối quan hệ giữa hai nước nói cả hai đoàn tránh đối đầu công khai về các vấn đề kinh tế và an ninh song phương. Lý Thành (Cheng Li), Giám đốc Trung tâm Trung Quốc tại Viện Brookings, nói cả hai nước có thể chơi “trò chơi an toàn” trong tuần này để tạo ra một bầu không khí tốt hơn cho chuyến thăm đã lên kế hoạch của Tổng thống Barack Obama tới Bắc Kinh vào cuối năm nay trong khuôn khổ Hợp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC).

Khuôn khổ S&ED vốn gắn các vấn đề an ninh với kinh tế theo cách nhìn nặng về chiến lược. Thực tiễn các đối thoại trước đây cho thấy, khi hai nước gặp những trở ngại không thể giải quyết được trên một trong hai kênh, các nhà đàm phán sẽ cố gắng đột phá trên kênh còn lại. Sự tiến bộ đáng kể về hợp tác kinh tế đến lượt nó có thể giúp ngăn các căng thẳng về an ninh không trở nên xấu thêm. Theo hướng này, các nhà đàm phán tại S&ED-6 năm nay buộc phải ứng dụng cách tiếp cận “nối giữa các kênh” một cách nhuần nhuyễn hơn trước đây. Trong khung cảnh chủ nghĩa dân tộc đang dâng cao trong khu vực, cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc chắc chắn khó có thể giải quyết bất cứ bất đồng nào liên quan đến tranh chấp lãnh thổ hay biển đảo, hoặc hai nước ngay lập tức có thể bắt tay hợp tác chống gián điệp mạng.

Liệu Biển Đông có phủ bóng?

Theo nhà báo Scott Stearns từ Bộ Ngoại giao Mỹ, S&ED-6 có nêu vấn đề Trung Quốc hạ đặt các giàn khoan dầu ở ngoài khơi Việt Nam, một vấn đề đã dấy lên căng thẳng tại Biển Đông.

Giáo sư Hillary Mann Leverett từ Đại học American University nhận định, cả Nhật Bản lẫn Philippines đều có hiệp định quốc phòng với Hoa Kỳ, theo đó Mỹ có nghĩa vụ bảo vệ các nước này, ngay cả trong cuộc tranh chấp về một hòn đảo hiểm trở. Còn Việt Nam thì không.

Hoa Kỳ và các nước trong khu vực, cũng như cộng đồng quốc tế không ai muốn kiềm chế hay cản bước phát triển kinh tế của Trung Quốc. Nhưng cũng không ai ủng hộ việc Trung Quốc phát triển kinh tế mà không đem lại sự thịnh vượng cho thế giới, mà trái lại họ chủ trương gây hấn với cộng đồng quốc tế, thách thức trật tự an ninh thế giới, coi thường luật pháp quốc tế.

Biển Đông, Hoa Đông là bằng chứng cho các hành động trên thực tế của Trung Quốc. Không riêng Hoa Kỳ mà các nước trong khu vực đều muốn xác định một khuôn khổ an ninh chung để bảo vệ hòa bình.

Hiện nay, Hoa Kỳ đang giúp nâng cấp hải quân Philippines, mặc dù Washington vẫn không có lập trường về bất kỳ vụ tranh chấp đối kháng nào của Manila trên biển. Ông Michael Auslin, thuộc Viện Kinh doanh Mỹ nhận xét: “Nhưng điều này không có nghĩa là chính sách của Mỹ trở nên tê liệt khi nhìn thấy Trung Quốc hành động một cách hung hăng. Có rất nhiều việc chúng ta có thể làm. Nhưng chính quyền Obama, ít nhất trong nhiệm kỳ này, đã quyết định sẽ sử dụng sự mơ hồ về pháp lý để không can dự”.

Theo ông Auslin, điều này làm giảm giá trị của S&ED tuần này. S&ED-6 diễn ra tiếp theo việc Trung Quốc lần đầu tiên tham gia các cuộc thao diễn hải quân ngoài khơi Hawaii. Hoa Kỳ cho rằng điều này có thể góp phần giải quyết các khó khăn trong quan hệ đa phương.

Chuyên gia cao cấp David Dollar từ Viện Brookings cho rằng, nhìn lại cả 5 cuộc S&ED trong những năm qua, bản thân việc duy trì đối thoại quan trọng hơn bất cứ một kết quả cụ thể nào. Trong cả 5 cuộc đối thoại, thật ra các vấn đề chiến lược chưa bao giờ cản trở tiến trình tiến bộ tuy chậm chạp trên kênh hợp tác kinh tế.

Năm nay, Trung Quốc muốn được nghe nhiều hơn về quá trình phục hồi kinh tế của Hoa Kỳ hay các biện pháp đặc biệt để giải quyết vấn đề nợ trần trong tháng 3-2015 tới đây. Về phía đoàn Mỹ, họ tìm hiểu các biện pháp cụ thể để đưa Nghị quyết Trung ương III của ĐCS Trung Quốc vào cuộc sống. Phía Mỹ bao giờ cũng phàn nàn về tiến độ chậm chạp trong quá trình cải cách kinh tế của Trung Quốc. Mỹ muốn Trung Quốc mở rộng hơn các lĩnh vực như dịch vụ tài chính, viễn thông, truyền thông, logistics và năng lượng.

AFP: Hàng hải và an ninh mạng trở thành chủ đề chính trong đối thoại Mỹ – Trung

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Bộ trưởng Tài chính Jacob Lews vừa dẫn đầu một đoàn đại biểu Mỹ đến Bắc Kinh tham dự Đối thoại Chiến lược và Kinh tế Mỹ - Trung lần...

Mỹ cam kết xây dựng quan hệ kiểu mới với Trung Quốc

Ngày 9/7, Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố nước này cam kết xây dựng một "mô hình mới" các mối quan hệ với Trung Quốc, vốn được xác định thông qua quan hệ hợp tác và giải quyết bất đồng trên...

Căng thẳng Biển Đông bao trùm các cuộc đối thoại Mỹ – Trung

Mỹ gần đây cáo buộc Trung Quốc có những hành vi gây mất ổn định, đồng thời hối thúc Bắc Kinh duy trì tự do hàng hải trên các tuyến đường thủy quan trọng. Ngày 9/7, Đối thoại Chiến...

(Theo Thời báo kinh tế Sài Gòn)